۱۲ هکتار از جنگل‌های تنگه رازیانه بدره ایلام در آتش سوخت دامپزشکان بازوی علمی حفظ گونه‌های در معرض خطر هستند هشدار سازمان ملل: ۶۷۶ میلیون زن و دختر در جهان در معرض درگیری‌های مرگبار زندگی می‌کنند هوش مصنوعی فهم و درمان آلزایمر و پارکینسون را ممکن می‌سازد وضعیت جوی و بارش باران در کشور تا پایان آبان چگونه خواهد بود؟ زمزمه‌های قانونی شدن کشت خشخاش درست نیست | تشدید مجازات‌ها برای کشت خشخاش نکته‌هایی درباره تأمین ایمنی در اتاق‌های مختلف یک خانه | ایمنی در امن‌ترین نقطه دنیا حریق در کارخانه منسوجات طبی و پزشکی شهرک صنعتی طوس مهار شد + فیلم (۱۴ مهرماه ۱۴۰۴) اصلاح قانون مشاغل سخت و زیان‌آور و بازگشت بانک رفاه کارگران در کمیسیون اجتماعی مجلس بررسی شد فرمانده کل انتظامی کشور اعلام کرد: کاهش ۴۱ درصدی سرقت، از سال ۱۴۰۱ تاکنون بانوان با ۲۰ سال سابقه خدمت صاحب یک فرزند، می‌توانند تا ۴۲سالگی بازنشسته شوند تأکید وزیر آموزش و پرورش بر توسعه عدالت آموزشی | تقویت هویت ملی و دینی اولویت این وزارت است بیژن رنجبر، رئیس دانشگاه آزاد اسلامی شد جمع‌آوری مدارس کانکسی کشور با بیش از ۱۰ هزار دانش‌آموز | مدارس نیمه‌ساخت در حال تکمیل هستند اطلاعیه مهم تأمین اجتماعی در خصوص تکمیل تعهدنامه فرزندان و نوادگان دختر (۱۴ مهرماه ۱۴۰۴) آیا روروک به رشد حرکتی کودک کمک می‌کند یا بیشتر باعث آسیب می‌شود؟ چرا صف اهدای خون طولانی است؟ شرایط بخشودگی جرائم رانندگی در هفته نیروی انتظامی ۱۴۰۴ چیست؟ + فیلم افزایش ۲ برابری جمعیت سالمند کشور طی ۲۰ سال آینده دماوند، نیازمند تدوین مقررات مشخص برای حضور گردشگران تالاب بندون در معرض خشکی | تأمین آب تالاب از طریق سد کارون پرداخت ۳ مبلغ مناسبتی همراه با مستمری مهرماه ۱۴۰۴ برای بازنشستگان نفت پرواز‌های فرودگاه سبزوار با ۲ پرواز در هفته از سر گرفته شد پیش‌بینی هواشناسی مشهد و خراسان رضوی امروز (دوشنبه، ۱۴ مهر ۱۴۰۴) | جوی پایدار همراه با افزایش تدریجی دما افت میانگین نمرات پایه‌های یازدهم و دوازدهم + جزئیات ریزنمرات رشته‌ها تمدید گواهینامه مدرسان آموزش خانواده مشروط به گذراندن دوره‌های توانمندسازی با این دمنوش خانگی سرفه و سرماخوردگی شما قطع می‌شود گلایه شهروندان از نبود معلم در برخی پایه های مدارس مشهد | ساعت های خالی در کلاس های پر! تحکیم بنیان خانواده از طریق همراهی همیاران باشگاه «باهم» با زوج‌های جوان
سرخط خبرها

جیران ناصری | درباره یک شخصیت تاریخی که این روزها معروف شده است

  • کد خبر: ۱۲۰۹۲۶
  • ۲۲ مرداد ۱۴۰۱ - ۱۶:۵۹
جیران ناصری | درباره یک شخصیت تاریخی که این روزها معروف شده است
سینا صابری - تاریخ‌نگار

وقتی سخن از قاجار و زنان تأثیرگذار در این دودمان به میان می‌آید، دو زن با نام «جیران» از دیگران متفاوت می‌شوند که اولی مادر آقامحمد خان قاجار، اولین شاه دودمان قاجار است و دومی همسر محبوب ناصرالدین شاه قاجار.
فارستر، جهانگرد و محقق انگلیسى، درباره جیرانِ نخستین نوشته است: او زنی دلیر، دانشمند و با‌استقامت بوده است و در تاریخ‏ اروپا نظیر آن زن وجود نداشته و اگر این زن نبود، نه محمد‌حسن‌خان (شوهرش) به قدرت می‌‏رسید و نه پسرش آقا‌محمد‌خان به سلطنت دست می‌یافت.

دومین جیران، همسر ناصرالدین‌شاه قاجار، ملقب به فروغ‌السطنه است و سخن ما درباره جیران دوم است که نام اصلی او خدیجه و دختر محمد‌علی تجریشی بوده است؛ شخصیتی که این روزهادر داستان یک سریالِ آمیخته با تخیل معروف شده و بر سر زبان‌ها افتاده است.

اینکه شاه چگونه با جیران آشنا شده و ماجرای همسری او چگونه بوده است، محل اختلاف اقوال است، اما به هر ترتیب جاذبه چشمان جیران، هوش و نیز دلیری او سبب عشق فراوان شاه به او شده است.

درباره جیران نوشته‌اند: «هنگام سوارى چکمه می‌‏پوشید و روبند را به دور سرش می‌‏پیچید و بر زین می‌‏نشست و قوش مخصوص خود را بر دست می‌‏نهاد و به شکار کبک در کوه و صحرا می‌تاخت.»

در ابتدا جیران از زنان عقد موقت شاه بود، اما به‌سبب عشق فراوانی که سلطان به وی داشت، در‌صدد برآمد تا او را در‌زمره زنان عقد دائم خود در‌آورد. از‌آنجا‌که شاه تنها می‌توانست چهار زن عقد دائم داشته باشد، ستاره‌خانم را که در زمان ولیعهدى ناصرالدین‌شاه به عقد دائم وی درآمده بود، طلاق داد تا به‌جای او جیران به عقد دائم شاه درآید.

ولیعهدی فرزند

موضوع ولیعهدی در اعصار اولیه قاجار ماجرای نسبتا پیچیده‌ای بود؛ زیرا لازم بود مادر ولیعهد از قاجار‌ها و با‌اصل و‌نسب باشد و بر این‌اساس، ناصر‌الدین‌شاه، مسعود‌میرزا (ظل‌السلطان) را با عذر آنکه مادرش از ایل قاجار نبوده است، از ولایتعهدى محروم می‌کند، اما امیرقاسم‌خان (فرزند جیران) را در سال‌۱۲۷۴ به‌عنوان ولیعهد انتخاب و به‌منظور بر‌طرف‌شدن قانونى که آقا‌محمد‌خان وضع کرده بوده، نسبت پدر جیران‏ را به هلاکو‌خان مغول می‌رساند.

در‌مجموع برای ناصرالدین‌شاه چهار ولیعهد تعیین شده که عبارت بودند از سلطان‌محمود‌میرزا پسر گلین‌خانم، معین‌الدین‌میرزا پسر تاج‌الدین، امیر‌قاسم‌خان پسر جیران (در برخی منابع، دو فرزند از جیران را به‌عنوان ولیعهد معرفی کرده‌اند.)، اما همه آن‌ها در کودکی فوت می‌کنندو در‌نهایت مظفر‌الدین‌میرزا، پسر شکوه‌السلطنه، به ولیعهدی و سلطنت می‌رسد.

به نقل از دوستعلى‌خان که خزانه‌دار و رئیس ضرابخانه ناصرالدین‌شاه بوده است، نوشته‌اند: «می‌‏گفتند مهدعلیا مادر شاه از شدت علاقه به فرزند خویش نمی‌توانست جانشین آینده او را ببیند و هنگامى‌که ولیعهد بیمار می‌‏شده به دستور محرمانه او، طبیب، زهر در داروى کودک بی‌‏گناه می‌‏کرده و او را مسموم می‌‏ساخته است.»

فرزندان جیران

جیران دارای چهار فرزند شده که عبارت بودند از: امیر‌قاسم‌خان که در سال‌۱۲۷۰ ولادت یافته و در یک‌ماهگی ملقب به امیر‌نظام شده و به مقام ولایتعهدی ناصرالدین‌شاه رسیده است، اما در ۱۸‌ذی‌القعده‌۱۲۷۴ هجری قمری فوت کرد که سبب وارد‌شدن ضربه شدید روحی به سلطان و جیران می‌شود.

دومین فرزند رکن‌الدین‌میرزا ست که در ۱۲۷۱ متولدمی‌شود و شاه وی را در ایام طفولیت، امیر توپخانه می‌کندتا بودجه توپخانه در‌اختیار جیران قرار بگیرد، اما این فرزند هم در سه‌سالگی فوت می‌کند. جیران عامل فوت دو فرزند خود را میرزا‌آقا‌خان نوری (صدر اعظم) می‌دانست که در‌نهایت در محرم ۱۲۷۵‌هجری قمری از صدارت برکنار می‌شود.

سلطان‌محمد‌میرزا سومین ولیعهد است که او نیز در روز هشتم ولادت، از دنیا می‌رود. اما آخرین این فرزندان خورشید‌کلاه است که او هم در دو‌سالگی دیار فانی را درک نکرده، ترک می‌کند.

وفات جیران

جیران در سال‌۱۲۷۵ هجری‌قمری در سفر سوم ناصرالدین‌شاه به قم که معروف به سفر «چمن سلطانیه» بود، بیمار شده، سفر را نیمه‌تمام گذاشته و به تهران بازمی‌گردد. روایت است شاه عاشق، روز‌ها و ساعت‌ها در کنار وی بوده و با دست خود به جیران دارو می‌داده، اما حال او رو به وخامت رفته و در ۸‌جمادى‌الثانیه‌۱۲۷۶ از دنیا می‌رود و در بین‌الحرمین حرم حضرت عبدالعظیم و حضرت حمزه و نزدیک قبر ملاعلی کنی دفن می‌شود.

پس از او، شاه هیچ‌گاه لقب جیران و محل سکونت وی را به زن دیگری نمی‌دهد. بعد‌ها هم که میرزا‌رضا کرمانی به ناصرالدین‌شاه شلیک می‌کند، شاه را بنا به درخواست خودش، به مقبره جیران می‌برند و او در آنجا فوت کرده و نزدیک قبر جیران دفن می‌شود.

منابع:
مرآت‌الوقایع مظفری/ تاریخ نگارستان/ سفر‌های ناصرالدین‌شاه به قم/ خاطرات سیاسى امین‌الدوله/ روزنامه خاطرات عین‏‌السلطنه/ مجمل رشوند /حیات یحیی/ زندگانی خصوصی ناصرالدین‌شاه/ تاریخ لرستان روزگار قاجار/ چهل سال تاریخ ایران/ تاریخ اجتماعى ایران/ ایران در دوره سلطنت قاجار.

گزارش خطا
ارسال نظرات
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تائید توسط شهرآرانیوز در سایت منتشر خواهد شد.
نظراتی که حاوی توهین و افترا باشد منتشر نخواهد شد.
پربازدید
آخرین اخبار پربازدیدها چند رسانه ای عکس
{*Start Google Analytics Code*} <-- End Google Analytics Code -->